De gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe zet sterk in op internationale solidariteitsprojecten. De gemeente, die al meer dan 50 jaar een stedenband heeft met de regio Mbazi in Rwanda, gelooft in samenwerking tussen landen en wil het bewustzijn bij jongeren hieromtrent versterken. Met dit voor ogen werd het project ‘Van Andromeda tot Mbazi : van sport tot burgerschap’ geboren.
Dit project is geïnspireerd op maquettes gemaakt door jongeren uit de Andromedawijk in Sint-Lambrechts-Woluwe. Enkele jaren geleden kregen jongeren, in het kader van door de preventie- en jeugddiensten van de gemeente georganiseerde activiteiten, de kans om te laten zien hoe zij hun ideale wijk zagen. Doel was hen over de sterke en zwakke punten van hun leefomgeving te laten nadenken. De jongeren zelf hebben 4 assen bepaald waarrond ze wilden werken, met name sportinfrastructuur en sport, milieu en duurzame ontwikkeling in hun wijk, de verfraaiing van hun leefomgeving en de gevolgen daarvan, en de positie van vrouwen en de bescherming van vrouwenrechten.
De geboorte van het project
Wegens het succes van het project, ontstond het idee om het uit te breiden, met als doel jongeren te laten kennismaken met andere realiteiten en culturen wereldwijd. Na een aantal gesprekken tussen lokale overheidsinstanties, vormingswerkers en de jongeren zelf kwam de wens naar voren om te werken rond het reële of ervaren gevoel van uitsluiting door zich open te stellen voor internationale solidariteit.
De gemeente heeft al meer dan vijftig jaar een stedenband met Mbazi en wilde de aandacht vestigen op dit partnerschap. “Het leek ons een goede gelegenheid om onze jongeren de kans te bieden deel te nemen aan een uitwisselingsproject met Rwandese jongeren, zodat burgerschap niet alleen betrekking heeft op de wijk of de eigen gemeente maar tot wereldburgerschap kan uitgroeien”, aldus Patrick de Mûelenaere, vertegenwoordiger van de Cel Externe betrekkingen en Internationale solidariteit binnen de Dienst Public Relations van de gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe.
Het is dankzij Philippe Jacquemyns, schepen van Internationale Solidariteit en Véronique Dumoulin, coördinatrice van het project dat dit laatste het daglicht zag. Het was tijdens een reis in het kader van een congres van de AIMF (internationale vereniging van Franstalige burgemeesters) dat beiden de burgemeester van het district Huye in Rwanda konden ontmoeten en de mogelijkheden en realisatie van een project van deze omvang konden bespreken.
Een groep leergierige jongeren
Om het project tot een goed einde te brengen, dienden we een groep jongeren uit Woluwe samen te stellen, die zich wilden engageren voor dit initiatief van openheid en wereldburgerschap. De gemeente heeft deze keuze niet willekeurig gemaakt : “We zijn ervan overtuigd dat de jongeren van vandaag de mannen en vrouwen van morgen zijn. Door onze jongeren in de wijken te ondersteunen, bieden we hen kansen om te integreren in het leven van hun wijk, maar ook van de ruimere gemeenschap”, aldus Patrick de Mûelenaere. Bovendien hoopt de gemeente, door jongeren deze ruimte te geven, de communicatie met de burgers te bevorderen : “Jongeren praten met elkaar, met hun familie en hun ouders, … Ze vormen dus een geweldige hefboom om boodschappen over te brengen”, zo sluit de vertegenwoordiger van de Dienst Public Relations af.
De vereiste voorbereiding vergt een echte investering ; de jongeren zijn dan ook niet willekeurig geselecteerd. Hoewel de gemeente aanvankelijk van plan was om een oproep tot kandidaatstelling te lanceren, bleek dit gezien de motivatie van de groepsleden niet nodig. “Om de selectie te maken, zijn we van start gegaan met verschillende activiteiten. Om het land te presenteren, begonnen we met een expositie in de wijk met foto’s van een reis die mijn collega en ik naar Rwanda hadden gemaakt. De expositie stond open voor alle jongeren. Vervolgens organiseerden we een activiteit met een rondleiding in het AfricaMuseum waarbij dekolonisatie aan bod kwam en iedereen kon bijleren. Naarmate de bijeenkomsten evolueerden, konden we de 10 jongeren identificeren die het sterkst gemotiveerd waren om aan dit veeleisende programma deel te nemen. En voor een dergelijk project is een regelmatige aanwezigheid bij activiteiten onontbeerlijk”, aldus Patrick de Mûelenaere.
De gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe werd ook geconfronteerd met onvoorziene situaties en terughoudendheid en bezorgdheden van bepaalde ouders, vooral van jongeren met een Congolese achtergrond voor wie een reis naar Rwanda in de huidige geopolitieke context niet vanzelfsprekend leek. “Jongeren die er vanaf het begin bij waren, konden niet langer vertrekken. Uiteindelijk verliep alles heel natuurlijk en kwamen we tot een groep van jongeren die van begin tot einde gemotiveerd en betrokken waren”, preciseert Patrick de Mûelenaere.
Wederzijds vertrouwen opbouwen tussen de leden
Om van het project een succes te maken, dienden de jongeren elkaar en de betrokken volwassenen te leren vertrouwen, in het bijzonder de organisatoren van de verschillende gemeentediensten. Voor Patrick de Mûelenaere bestond de sleutel eruit om gedurende het hele project contact te houden met de jongeren : “We hebben een WhatsApp-groep aangemaakt waarin iedereen met zijn of haar vragen terecht kon. We zagen elkaar ook zeer regelmatig en iedereen heeft zich heel beschikbaar opgesteld.” Daarnaast vormde de samenwerking tussen de gemeentediensten Jeugd, Preventie en Public Relations een belangrijke troef : “Het omkaderingsteam bestond onder andere uit een jeugdwerker en een preventiemedewerker. Ze zijn de hele tijd actief in het werkveld en zien deze jongeren dus bijna dagelijks. Hierdoor kregen deze gaandeweg ook vertrouwen in ons, hoewel ze ons niet zo vaak zagen.”
De opvolging door de teams hielp niet alleen om de jongeren gedurende de voorbereiding op de reis gemotiveerd te houden, maar stelde ook hun ouders gerust over het project dat resulteerde in een reis naar Rwanda. “Een dergelijke relatie tussen de drie partijen was echt noodzakelijk om het project van de grond te krijgen. Een van de vormingswerkers groeide zelf op in de wijk. Het feit dat hij de ouders kende, was een troef om met hen te praten. Het is bijzonder belangrijk om over een echte tussenpersoon te beschikken”, voegt Patrick de Mûelenaere er nog aan toe.
Bewustmaking rond wereldburgerschap
Het was voor de gemeente belangrijk om een aantal bewustmakingsworkshops te organiseren, zodat de jongeren alle aspecten in verband met het project ‘Van Andromeda tot Mbazi : van sport tot burgerschap’ konden begrijpen. Uiteindelijk was er één activiteit om het volledige project voor te stellen en waren er dertien workshops over de uitdagingen in verband met wereldburgerschapseducatie, vier teambuildingactiviteiten en drie bijeenkomsten waarbij de families van de jongeren betrokken werden.
Al deze activiteiten werden gerealiseerd in samenwerking met de gemeentediensten Jeugd, Preventie en Public Relations. Ook vzw’s zoals ASMAE en Justice et Paix boden hun ondersteuning bij de organisatie van de workshops. Sport was voor de gemeente een belangrijke as. Daarom waren er meer informele activiteiten gepland, zoals de afvaart van de Lesse in een kajak of een uitstap naar een pretpark, naast een dag die volledig in het teken van het thema sport en burgerschap stond. “We hebben deze dagen ook aangegrepen om over fair play en burgerschap te praten door deze concepten te illustreren aan de hand van een voetbalwedstrijd. Eerst keken we naar wat er gebeurde en vervolgens hielden we een debriefing”, voegt Patrick de Mûelenaere eraan toe.
Als onderdeel van deze workshops was het essentieel om een bezinningsdag over onze gedenkplicht, de Rwandese genocide, kolonisatie en dekolonisatie op te nemen. Het was noodzakelijk de jongeren voor te bereiden op deze harde realiteit, want zodra ze ter plaatse waren, zouden ze er sowieso mee worden geconfronteerd. Na overleg met haar Rwandese partners besloot de gemeente ook om de grote lijnen te schetsen van de solidariteitsprojecten die ter plaatse moeten worden gerealiseerd, waaronder hulp bij de bouw van twee huizen voor dakloze gezinnen en de aanplanting van twee ‘vriendschapsbossen’.
De ngo APROJUMAP, de Rwandese partner van Sint-Lambrechts-Woluwe, die als doel heeft wederzijds begrip en samenwerking tussen volkeren door middel van stedenbanden te bevorderen en participatief tot stand gekomen projecten te realiseren, wilde oorspronkelijk met jongeren uit het secundair onderwijs werken met het oog op de vorming van een vrouwenvoetbalteam om de sportieve as te ontwikkelen. Wegens de beperkte beschikbaarheid besloot de ngo uiteindelijk om een twintigtal jongeren te mobiliseren die in het kader van het partnerschap tussen de gemeenten een onderwijsbeurs hadden gekregen, terwijl het sportieve aspect van het project behouden bleef.
Van hun kant werkten de Rwandese jongeren aan een aantal projecten, zodat ze die samen met de Belgen tijdens hun solidariteitsreis naar Rwanda konden realiseren. Doel van deze reis was om kwesties in verband met wereldburgerschap en internationale solidariteit te benadrukken door middel van uitwisselingen met de lokale bevolking. Onderwerpen zoals vooroordelen, racisme, gendergelijkheid, de bescherming van flora en fauna, de klimaatontregeling en de gevolgen ervan op de bevolking, de gedenkplicht en de rol van sport bij de (her)opbouw van de Rwandese samenleving kwamen ruim aan bod. Hierdoor werden de Belgische jongeren zich meer bewust van deze vraagstukken en kregen ze een scherper oog voor het belang van internationale solidariteitsprojecten.
Sport maakt een integraal deel uit van de wijze waarop de gemeente haar jongeren mobiliseert en van de Rwandese cultuur, waardoor het natuurlijk was om deze as centraal te plaatsen in het project. Patrick de Mûelenaere, vertegenwoordiger van de Dienst Public Relations, licht toe : “Door middel van sport worden waarden zoals samenleven en fair play doorgegeven. Bovendien hadden we het geluk dat er in de regio Mbazi een vrouwenvoetbalteam was dat in de Rwandese eerste klasse speelt. We organiseerden een wedstrijd waarbij het team van onze jongeren een verpletterende nederlaag werd toegebracht. Waarna de oorspronkelijke aarzeling om tegen meisjes te spelen diende te worden bijgesteld.”
Deze groep jongeren heeft zich erg betrokken en erkentelijk getoond voor de kans om aan een project van deze omvang deel te nemen. Tot op de dag van vandaag willen ze zich blijven engageren voor andere projecten, bijvoorbeeld rond vluchtelingen of dakloosheid.
