Anderlecht : Festival van de internationale solidariteit 2023
In oktober jongstleden organiseerde de gemeente Anderlecht het Festival van de internationale solidariteit rond het thema ‘Migratie onder constructie’. Hoewel de gemeente er doorgaans de voorkeur aan geeft om dit festival tot een weekend te beperken, en het niet over twee weken te spreiden, vormde dit jaar een uitzondering op de regel. De festiviteiten vonden plaats van 5 tot 15 oktober 2023 en boden het publiek een gevarieerd programma met theater, dans, film, muziek, poëzie en beeldende kunst.
Multiculturaliteit in Anderlecht
“Anderlecht is een multiculturele gemeente, waar migratie deel uitmaakt van de geschiedenis. Dit festival is een manier om dat te eren”, aldus Fabrice Cumps, burgemeester van Anderlecht. Migratie zal de komende jaren het globale thema zijn. In dit eerste jaar dat we het thema centraal stellen, bestond het idee eruit om rond stereotypen en het algemene concept van migratie te werken. Voor toekomstige edities van het festival hoopt Anaïs Marie, verantwoordelijke voor de cel Internationale Betrekkingen en Partnerschappen van de gemeente Anderlecht, het festival een meer specifieke oriëntering, zoals economische migratie, te geven. Maar Anaïs Marie preciseert hierbij het volgende : “Ik wil nog geen definitieve uitspraken doen over wat er volgend jaar staat te gebeuren, aangezien het niet aan de gemeente alleen is om dat te beslissen. Alles wordt immers samen met het platform bepaald. Nadat de gemeente een globaal thema aankondigt, wordt de concrete uitwerking ervan samen met de verenigingen van het platform uitgedacht.”
Gezamenlijke opbouw en ontwikkeling door Anderlecht en de verenigingen
Zoals door Anaïs Marie gepreciseerd, is het niet de gemeente alleen die aan het festival werkt. De thema’s ontwikkelen zich dankzij de vergaderingen van het platform en de festivalactiviteiten worden voorgesteld door de verenigingen. Voor Anderlecht vinden deze vergaderingen met de verenigingen die actief zijn rond internationale solidariteit ongeveer om de 6 weken plaats. Het voornaamste doel van het platform is het betrekken van zoveel mogelijk verenigingen die zich met deze vraagstukken bezighouden.
Het aantal verenigingen dat kan bogen op expertise over het thema migratie is groot in Anderlecht, wat lange, diepgaande discussies met zich meebrengt. Het is dan ook belangrijk om deze uitwisselingen te spreiden in de tijd. Geleidelijk aan zijn beide partijen het eens geraakt over de manier waarop dit concept vorm moest krijgen. De verantwoordelijke van de cel Internationale Betrekkingen en Partnerschappen van de gemeente licht het toe als volgt : “Om gedurende drie jaar rond een thema te werken, moet je het concept eerst bespreken en deconstrueren. Vervolgens kwam de naam die we aan het festival wilden geven aan bod. Welk beeld we met het festival willen oproepen, is een gezamenlijke beslissing.”
Na de reeks van vergaderingen werd de titel van deze editie gekozen. Met ‘Migratie onder constructie’ willen we een positief beeld van migratie tonen en er een nieuw perspectief op bieden.
De gemeente Anderlecht is bijzonder trots op de resultaten die dankzij de gezamenlijke opbouw en ontwikkeling met de verenigingen werden bereikt. De samenwerking met verscheidene actoren vormt een echte meerwaarde voor het festival. “Hoe meer hersenen en mensen rond de tafel, hoe meer rijke, gevarieerde en interessante ideeën er naar boven komen. Zo hebben we het publiek ook iets relevants te bieden”, vervolgt Anaïs Marie.
Bovendien zijn ook de verenigingen verheugd over het samen met de gemeente geleverde werk : “We nemen al twee jaar deel aan het Platform Internationale Solidariteit van Anderlecht en niet alleen is het altijd een gezellige en aangename ervaring, het heeft ons ook constructieve samenwerkingsverbanden met Oxfam, Bakushinta, Seingalt en andere opgeleverd. Meer in het algemeen hebben we nu een beter inzicht in het netwerk van verenigingen in Anderlecht en elders die actief zijn rond internationale solidariteit. Dit geeft ons ideeën voor toekomstige samenwerkingsverbanden en voor het bereiken van andere doelgroepen”, vult Agnès Graceffa van het Museum van de Weerstand aan.
Leticia Reyes, verantwoordelijke voor onderwijs, migratie en gezondheid voor de vzw Familles du Monde (FaMiDo), is eveneens bijzonder positief over de samenwerking tussen de verschillende partijen : “Ik ben ervan overtuigd dat de competenties van de verantwoordelijke – vriendelijkheid, beschikbaarheid, toegankelijkheid, coördinatievermogen, flexibiliteit, professionaliteit, oplossingsgerichtheid – evenals haar contacten en aandacht voor de specifieke kwaliteiten in het contact tussen de verenigingen en de verantwoordelijke van het platform het mogelijk hebben gemaakt om werk te verrichten dat in alle opzichten voldoening geeft.”
Een editie 2023 vol verrassingen
Dit jaar was anders dan voorgaande edities. In de collectieve verbeelding wordt de term festival geassocieerd met evenementen die op het grote publiek gericht zijn. Dit jaar heeft de gemeente Anderlecht echter ook activiteiten voor verenigingen aangeboden. Het rondetafelgesprek met als thema ‘Humanitaire crises : welke synergieën tussen de diasporaorganisaties en de gemeenten?’, dat in samenwerking met de Stad Brussel en het platform Soliris werd georganiseerd, is een mooi voorbeeld van een evenement voor verenigingen, lokale overheden en de actoren van de humanitaire hulp. Bovendien heeft de vzw FaMiDo samen met de gemeentediensten en verenigingen van Anderlecht een omvangrijk onderzoeks- en actieproject gerealiseerd rond het thema migratierouw en werd de presentatie van de resultaten afgestemd naar aanleiding van een colloquium dat open stond voor het grote publiek.
Leticia Reyes ging nog even dieper in op het rond het thema migratierouw gerealiseerde werk : “Er dient opgemerkt dat FaMiDo (vzw Familles du Monde) tijdens de voorbereidende sessies voor het colloquium over migratierouw een onderzoeks- en actieproject heeft voorgesteld over de wijze waarop de diasporaorganisaties hebben gefungeerd als interculturele facilitator om niet-Europeanen te helpen bij het verwerken van deze onvermijdelijke migratierouw, met het oog op het bouwen aan sociale cohesie. In dit avontuur konden we de rol van de lokale overheid identificeren. Deze participatie heeft onze verwachtingen overtroffen. Het colloquium transformeerde zich tot een buitengewone ontmoetingsplek, waar overheden, diasporaorganisaties, het MIRIAM-project van het OCMW, vrijwilligersgroepen (velen rouwend om het verlies van menselijke waardigheid – mensen zonder papieren) van Cultureghem en andere verenigingen die werken met NBMV rond het Zuidstation, samenkwamen om hun acties in verband met migratierouw voor te stellen.”
Het festival trok een divers publiek aan : kinderen, volwassenen, actoren afkomstig van andere verenigingen en gemeenten dan Anderlecht. De banden die tussen de gemeenten en de verschillende actoren gesmeed werden, waren deze editie uitzonderlijk.
Voor de opening van het festival hebben de gemeente en de verenigingen gekozen voor een act op basis van een mengeling van kora en poëzie. Zoals het toeval het wil, is de persoon die de kora bespeelt afkomstig uit het dorp Marsassoum, waarmee de gemeente Anderlecht een partnerschap heeft. “Het was echt onwaarschijnlijk. Hoe groot is de kans dat deze man uit Senegal, die naar België emigreerde en al 10 jaar in Wallonië woont, naar Anderlecht komt om het festival te openen ?”, aldus Anaïs Marie.
Roberto Romeo Lopez van de vzw Mixture toonde zich ook bijzonder positief over deze tweede editie : “Voor deze tweede ‘Avond van de Afrikaanse Film’ hadden we meer publiek dan op de eerste editie vorig jaar. We vertoonden de film die gerealiseerd werd dankzij de stedenband tussen de gemeente Anderlecht en Marsassoum in Senegal.” Roberto Romeo Lopez bevestigt bovendien dat het succes van dit project te danken is aan de gemeente Anderlecht en hij is hier bijzonder erkentelijk voor.
“Het lijkt me een zeer verrijkende ervaring, waarbij scenario’s ontstaan om de andere te ontdekken, om naar mensen die anders zijn dan ik of die op me lijken, te luisteren. Dat is bevorderlijk voor interactie, dialoog, contact … Kennis wordt aan elkaar gevlochten en actoren met verschillende achtergronden en organisaties maken verbinding. De professionele ervaring van de diaspora in de verenigingen wordt naar waarde geschat”, zo beschrijft Leticia Reyes haar ervaring met het Festival van de internationale solidariteit 2023.
Perspectief voor 2024
Hoewel het algemene thema hetzelfde blijft, zal de specifieke focus veranderen, afhankelijk van wat de gemeente en de verenigingen samen beslissen. De gemeente Anderlecht wil ook haar verschillende Europese en Senegalese partners in de schijnwerpers plaatsen door hen op het festival uit te nodigen. De gemeente laat zich van haar ambitieuze kant zien : “Het is een ambitie op lange termijn, maar ik denk dat dit het juiste ogenblik kan zijn om gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen en hen bij de festiviteiten te betrekken”, aldus de verantwoordelijke voor de cel Internationale Betrekkingen en Partnerschappen van de gemeente Anderlecht.
Bovendien heeft de gemeente op Europees niveau al heel wat uitwisselingen met haar zustersteden opgezet, zowel op cultureel als op sportief vlak. Er is een echte interesse in uitwisseling over activiteiten en om de aandacht te vestigen op deze lokale actoren, ongeacht of dat in Londen (Hammersmith & Fulham), Berlijn (Neukölln) of elders is. Partners zoals Marsassoum in Senegal zijn mogelijk ook geïnteresseerd in het festival en kunnen er een plaats krijgen. Aangezien het globale thema migratie is (met bijbehorende uitwisselingen en invloed), zou hun aanwezigheid zeker relevant zijn.
De kracht van het platform ligt in de gezamenlijke opbouw en ontwikkeling tussen de verschillende actoren.
“Anderlecht staat open voor elke vorm van samenwerking, zonder hierbij een format op te leggen. Naarmate de gesprekken vorderen, zullen we wel ontdekken hoe volgend jaar eruit zal zien”, zo sluit Anaïs Marie optimistisch af.