Wanneer internationale samenwerking gemeenschappen transformeert : de betrokkenheid van Molenbeek met Senegal en Marokko !
Vanuit een optiek van internationale samenwerking is Molenbeek innovatieve partnerschappen aangegaan met steden in Senegal en Marokko. Door middel van projecten gericht op economische ontwikkeling, beroepsopleiding en burgerparticipatie verkent Molenbeek hoe samenwerking gemeenschappen kan transformeren en over grenzen heen duurzame banden kan smeden.
Sinds enkele jaren werkt de gemeente Sint-Jans-Molenbeek in België actief samen met partnersteden in Senegal en Marokko in het kader van het programma voor Gemeentelijke Internationale Samenwerking (GIS). Dit programma beoogt het versterken van partnerschappen tussen Belgische gemeenten en lokale overheden en gemeenschappen in partnerlanden, vaak in een ontwikkelingscontext. Het programma wordt gefinancierd door de Belgische federale overheid, voornamelijk via de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking en Humanitaire Hulp (DGD), en ondersteunt gedecentraliseerde samenwerkingsprojecten. Dit initiatief, ondersteund door het programma voor Gemeentelijke Internationale Samenwerking (GIS), wordt uitgevoerd door de ledenorganisatie van de Brusselse lokale besturen BRULOCALIS en is gericht op institutionele versterking.
Het partnerschap Molenbeek – Mbour : projecten gericht op economische ontwikkeling in Senegal
Het samenwerkingsverband met de stad Mbour in Senegal zag in 2007 het daglicht. De doelgroepen van dit partnerschap in Senegal zijn vrouwen, jongeren en mensen met een handicap. Zo kregen vrouwen beslissende steun dankzij de oprichting van een federatie van vrouwelijke verwerkers van lokale producten, met meer dan 1000 leden. Dankzij deze steun kon niet alleen hun knowhow gevaloriseerd worden, maar kregen ze ook toegang tot nationale en internationale markten. Hiernaast werd er een gemeentelijk ontwikkelingsfonds (of microkrediet) opgericht om op jaarbasis kleine coöperaties te steunen, die in Senegal bekend staan als economische belangengroepen (groupements d’intérêt économique / GIE), met een indrukwekkend terugbetalingspercentage van 90 %.
Ook de jongeren blijven niet achter : er worden jaarlijks economische fora georganiseerd om jongeren te informeren over loopbaanmogelijkheden in diverse sectoren, zoals visserij en agrovoeding, en er wordt een opleidingscentrum voor schrijnwerkerij en ambachten opgezet om hun kansen op werk te bieden. Het ecologisch herstel van de lagune van Mbour versterkt het toeristische potentieel van de regio door de inwoners een ruimte voor vrijetijdsbesteding en wateractiviteiten te bieden, maar ook een kans om op duurzame wijze van deze natuurlijke omgeving te genieten.
Het partnerschap Molenbeek – Mokrisset focust op vrouwelijk ondernemerschap en het dynamiseren van de toeristische sector in Marokko.
Molenbeek en Mokrisset zijn sinds 27 september 2011 partnersteden in het kader van het GIS-programma. In deze samenwerking richten de acties zich voornamelijk op het ondersteunen van vrouwen in de ambachtelijke sector en op sociale actie voor hen, jongeren en mensen met een handicap. Zo werd bijvoorbeeld het belang van bevallen in een geboortecentrum geconcretiseerd door een project voor de renovatie van een polikliniek en de uitrusting van een geboortehuis in Mokrisset. Daarnaast worden er voor de vrouwen van Mokrisset opleidingen georganiseerd op domeinen zoals naaiwerk en kookkunst evenals om hun te leren hoe ze coöperaties kunnen vormen. Het huis der ambachten, voortvloeiend uit een overeenkomst tussen Mokrisset en het INDH (Marokkaans nationaal ontwikkelingsfonds), biedt vrouwen opleidingen naai- en borduurwerk naast het aanbieden van kinderdagverblijven om hen de kans te geven om ondanks hun familiale verplichtingen toch te kunnen werken, en zo toch een zekere financiële onafhankelijkheid te bereiken.
Voor jongeren werden er in Mokrisset speeltuinen aangelegd en werd de plaatselijke bibliotheek enkele jaren geleden gerenoveerd ; een project rond deze initiatieven bestaat uit de inrichting van een ruimte rond de bibliotheek om er een open leesruimte te creëren. Daarnaast werd er een multidisciplinair centrum opgezet voor jongeren in de gemeente, zodat ze kunnen studeren in een gunstig kader.
Geleerde lessen van de CAP-workshops
Workshops op basis van het instrument CAP (Co-construire un Accord de Partenariat) voor de gezamenlijke ontwikkeling van partnerschappen, werden door de gemeente Molenbeek geïnitieerd om de bestaande partnerschappen onder de loep te nemen. Hieruit bleek bijvoorbeeld het belang van het vastleggen van maandelijkse online overlegmomenten met alle partners met het oog op een efficiënte gegevensuitwisseling. Daarnaast hebben ze geleid tot het opstellen van periodieke fiches gebruikt voor een snelle opvolging van activiteiten om zo te zorgen voor meer transparantie in projecten. Uit de workshops kwam ook de nood aan meer gedetailleerde documenten, zoals activiteitenverslagen en foto’s, naar voren. Zo kunnen projecten beter worden beheerd en krijgen ze grotere zichtbaarheid. Al deze geleerde lessen zullen een significante impact op de realisatie van de gezamenlijke doelstellingen van de partners hebben.
Uitdagingen van internationale partnerschappen
De partnerschappen tussen gemeente Molenbeek en haar partners Mbour en Mokrisset zijn echter niet zonder uitdagingen. Een van de moeilijkheden bestaat uit communicatie en administratie, met name in Senegal, waar voor het opvolgen van projecten een betere documentatie en informatie-uitwisseling vereist is. Hoewel de situatie dankzij de workshops al geëvolueerd is, vormt dit nog steeds een uitdaging voor de nauwe opvolging van projecten. Daarnaast vormde het overlijden van de lokale Senegalese coördinator, een sleutelfiguur sinds het begin van het partnerschap, een harde klap voor het team, met tijdelijk zelfs een impact op de voortzetting van bepaalde projecten. In Marokko hebben de projecten zo’n omvang gekregen (toeristische routes, gastverblijven, enz.) dat er een verscheidenheid aan betrokken partijen is ontstaan, zoals burgers en andere lokale actoren, en waardoor ook de coördinatie complexer is geworden.
Molenbeek verrijken dankzij expertise uit het Zuiden
Deze partnerschappen draaien niet zomaar rond het overdragen van competenties van Molenbeek naar haar partnersteden. Integendeel, de uitwisselingen vormen een verrijking in beide richtingen. De Belgische gemeente heeft waardevolle en inspirerende lessen geleerd uit werkmethoden en burgerpraktijken die in Senegal en Marokko werden waargenomen. Zo zijn er bijvoorbeeld initiatieven voor participatieve fiscaliteit en wijkraden, en een gemeentelijk starterscentrum in Senegal, die tot denkoefeningen over het lokale bestuur in Molenbeek hebben geleid. Deze expertise uit het Zuiden wordt in deze partnerschappen dan ook bijzonder op prijs gesteld.
De samenwerkingsverbanden van Molenbeek in Senegal en Marokko getuigen van de positieve impact die stevig verankerde en goed doordachte partnerschappen kunnen hebben. Deze projecten overwinnen grenzen, reiken praktische oplossingen voor lokale uitdagingen aan en versterken zo eenieders competenties. Met nieuwe projecten in de pijplijn, de wens om deze initiatieven voort te zetten rond nieuwe thema’s zoals milieu, versterking van logistiek en transparantie, en projecten buiten het programma om, beloven deze partnerschappen om voor alle partijen bij te dragen aan een rechtvaardigere en duurzamere toekomst. Bijgevolg zullen deze partnerschappen zich verder aanpassen aan nieuwe prioriteiten en behoeften van lokale gemeenschappen.