Gender in de gemeentelijke internationale samenwerking

Op 30 novem­ber 2023 orga­ni­seer­den de gemeen­ten Sint-Jans-Molen­beek, Sint-Pie­ters-Woluwe en het plat­form Soli­ris een uit­wis­se­ling­sdag over het belang van gen­der in de inter­na­tio­nale samen­wer­king. Dit eve­ne­ment bood de gele­gen­heid om de aan­dacht te ves­ti­gen op de pro­jec­ten van de gemeen­ten in het kader van hun part­ner­schap­pen voor inter­na­tio­nale soli­da­ri­teit, gericht op het vers­ter­ken van de maat­schap­pe­lijke posi­tie van vrouwen. 

 

Zelfs eind 2023 is er nog steeds heel wat onge­lij­kheid tus­sen man­nen en vrou­wen in de samen­le­ving. Om de stri­jd hier­te­gen aan te gaan, heb­ben de gemeen­ten Sint-Jans-Molen­beek, Sint-Pie­ters-Woluwe en Sint-Gil­lis samen met hun part­ners pro­jec­ten gerea­li­seerd in het kader van hun pro­gram­ma voor gede­cen­tra­li­seerde inter­na­tio­nale samen­wer­king om de zicht­baa­rheid van vrou­wen te ver­gro­ten en hun maat­schap­pe­lijke posi­tie te vers­ter­ken door rond ver­schil­lende assen te werken.

 

Vrou­wen vers­ter­ken via de economie 

 

In 2007 zag het part­ner­schap tus­sen de gemeen­ten Sint-Jans-Molen­beek en Mbour in Sene­gal het daglicht. Oors­pron­ke­lijk begon­nen beide gemeen­ten rond het zeer ruim opge­vatte the­ma van eco­no­mische ont­wik­ke­ling te wer­ken, waar­bij ze zich meer spe­ci­fiek richt­ten op manie­ren om de gemeente te posi­tio­ne­ren voor een suc­ces­vol­lere lokale ont­wik­ke­ling. Hier­bij werd vast­ges­teld dat de vrou­wen in Mbour eco­no­misch sterk gemar­gi­na­li­seerd waren. Om deze vrou­wen zo goed moge­lijk te onders­teu­nen, heb­ben de gemeen­ten in 2011 – 2012 de reeds bes­taande ini­tia­tie­ven in kaart gebracht. Wat de ver­wer­king van lokale pro­duc­ten betreft, bes­ton­den er geen net­wer­ken van vrou­we­lijke ver­wer­kers van lokale producten.

 

Dank­zij het part­ner­schap kon er een net­werk wor­den gecreëerd om de vrou­wen de kans te bie­den uit te groeien tot echte onder­ne­mers. Zo kon hun posi­tie vers­terkt wor­den en kre­gen ze meer orga­ni­sa­to­rische, finan­ciële en sociale slag­kracht. Boven­dien werd er ook een fede­ra­tie opge­richt van vrou­we­lijke ver­wer­kers van lokale pro­duc­ten (fruit, groen­ten en gra­nen). Ze wordt momen­teel voor­ge­ze­ten door een vrouw die lei­ding geeft aan onge­veer dui­zend andere leden van het net­werk, waa­ron­der vrou­wen met een han­di­cap. Het part­ner­schap heeft bij­ge­dra­gen aan de conso­li­da­tie van lei­der­schap (oplei­ding van deze vrou­wen, vers­ter­king van hun vaar­di­ghe­den, onders­teu­ning bij for­ma­li­se­ring, vers­ter­king van hun geloof­waar­di­gheid bij andere lokale en natio­nale part­ners). Van­daag de dag heb­ben deze vrou­wen in heel Sene­gal en zelfs inter­na­tio­naal een klan­ten­bes­tand uitgebouwd.

 

Dit betekent ech­ter niet dat de man­nen bena­deeld wor­den, want ze genie­ten mee van de acti­vi­tei­ten van de vrou­wen. Ze wor­den immers door het net­werk inges­cha­keld voor de leve­ring van pro­duc­ten, de zoek­tocht naar grond­stof­fen, enz. De orga­ni­sa­tie ont­vangt ook sta­giairs om ze op te lei­den en ze zo effec­tief moge­lijk in lopende pro­jec­ten te integreren.

 

 

Vrou­wen vers­ter­ken en waar­de­ren via opleidingen

Sinds 2007 beheert de gemeente Sint-Gil­lis inter­na­tio­nale samen­wer­king­spro­jec­ten met de gemeente Ber­kane in Marok­ko. Beide gemeen­ten wer­ken vanuit het the­ma sociale actie. Hoe­wel gen­derk­wes­ties eer­der al aan bod zijn geko­men in Ber­kane, waren de eerste ini­tia­tie­ven geen groot succes. De pro­jec­ten bes­temd voor lokale toe­pas­sing wer­den immers door cen­trale ove­rheid­sins­tan­ties ontwikkeld.

 

In 2010 werd er door een aan­tal belan­gheb­ben­den een ini­tia­tief gelan­ceerd om een lokale diag­nose uit te voe­ren en zo de behoef­ten van de gemeente en haar bur­gers te iden­ti­fi­ce­ren. Aan­ge­zien in de eer­dere pro­jec­ten de lokale visie ont­brak, wer­den deze aan­ge­past om aan de geï­den­ti­fi­ceerde behoef­ten te vol­doen. Concreet is hie­ruit naar voren geko­men dat er in de wij­ken een gebrek aan sociale, cultu­rele en sport­voor­zie­nin­gen was. Hier­naast werd ook de behoefte van vrou­wen geï­den­ti­fi­ceerd om zich te eman­ci­pe­ren en beroep­so­plei­din­gen te volgen.

 

In 2014 zagen twee oplei­ding­scen­tra voor vrou­wen het daglicht. Vanaf het begin werd voo­rop­ges­teld dat deze cen­tra door de gemeente en niet door vere­ni­gin­gen beheerd zou­den wor­den. De twee lokale ove­rhe­den willen ins­pe­len op de vraag van de vrou­wen naar beroep­so­plei­din­gen door mid­del van work­shops in culi­naire vaar­di­ghe­den, infor­ma­ti­ca en naai­werk. Met dit voor ogen werd er een part­ner­schap met de ove­rheid­sdienst Entraide Natio­nale aangegaan.

 

Hoe­wel het pro­ject voor sociale inte­gra­tie in het begin nog vaag was, begon alles na twee jaar vas­tere vorm te kri­j­gen dank­zij de moti­va­tie van de vrou­wen om deel te nemen en door het kader dat door de amb­te­na­ren voor het beheer van het cen­trum werd gecreëerd. Het met de gemeente Sint-Gil­lis tot stand gebrachte part­ner­schap droeg bij tot de moti­va­tie van alle bij het pro­ject betrok­ken partijen.

 

De resul­ta­ten zijn eve­neens bij­zon­der posi­tief. Tal van vrou­wen heb­ben een vak geleerd en diplo­ma’s behaald. Som­mi­gen heb­ben werk gevon­den en ande­ren kon­den eigen pro­jec­ten ont­wik­ke­len. Het aan­bie­den van aan­vul­lende oplei­din­gen en bij­scho­ling van deze beguns­tig­den is een van de vlag­gen­schip­pro­jec­ten die door de gemeen­ten Sint-Gil­lis en Ber­kane ont­wik­keld wer­den. De the­ma’s die wor­den aan­ge­bo­den, omvat­ten onder andere de secre­ta­riaat­so­plei­ding waar meisjes infor­ma­ti­ca, com­mu­ni­ca­tie, ver­koop­tech­nie­ken, enz. leren.

 

De sociale dimen­sie ach­ter deze pro­jec­ten is ook sterk aan­we­zig. Onder die­ge­nen die een beroep doen op de cen­tra, zijn er vrou­wen die moei­lijke omstan­di­ghe­den of de harde rea­li­teit van hun leven ontv­luch­ten. De cen­tra fun­ge­ren voor hen dan ook als toev­lucht­soord en een omka­de­ring die beant­woordt aan hun nood om gehoord te wor­den en als vol­waar­dige vrou­wen en niet enkel als moe­ders of echt­ge­notes bes­chouwd te wor­den. Er wordt voor een par­ti­ci­pa­tieve aan­pak geko­zen om hen in staat te stel­len zich­zelf uit te druk­ken, en om ruimte voor hun visie en ideeën te creë­ren. Dank­zij deze cen­tra wor­den vrou­wen naar waarde ges­chat en her­win­nen ze hun zelfvertrouwen.

 

Vrou­wen vers­ter­ken via sociale bescherming

 

Sinds 2014 heeft Sint-Pie­ters-Woluwe ook een part­ner­schap met Bur­ki­na Faso, en meer bepaald met Arron­dis­se­ment nr. 3 van de gemeente Oua­ga­dou­gou. Het pro­gram­ma is gericht op de moder­ni­se­ring van de bur­ger­lijke stand met het oog op de opvol­ging van het op cen­traal niveau gevoerde beleid. Bur­ki­na Faso telt meer dan zes­tig ver­schil­lende etnische groe­pen, elk met uiteen­lo­pende gen­der­ve­rhou­din­gen. Vol­gens Kaya­na Ouat­ta­ra, coör­di­na­tor van het pro­gram­ma voor gemeen­te­lijke inter­na­tio­nale samen­wer­king van het arron­dis­se­ment, speelt de cultu­rele en reli­gieuze context van het land een rol in de onge­lij­kheid tus­sen man­nen en vrou­wen. Dat is ook de reden waa­rom “de ove­rheid­sins­tan­ties van Bur­ki­na Faso gen­der­ge­lij­kheid en recht­vaar­di­gheid erns­tig nemen op alle niveaus van het sociale, eco­no­mische en poli­tieke leven”, aldus Kaya­na Ouat­ta­ra. Bur­ki­na Faso bes­chikt over een ‘Minis­tère de la Soli­da­ri­té Natio­nale, de l’Ac­tion Huma­ni­taire, de la Récon­ci­lia­tion Natio­nale, du Genre et de la Famille’ (minis­te­rie van natio­nale soli­da­ri­teit, huma­ni­taire actie, natio­nale ver­zoe­ning, gen­der en gezin), dat zich met gen­derk­wes­ties bezighoudt.

 

De gemeente Sint-Pie­ters-Woluwe draagt met haar exper­tise en finan­ciële mid­de­len bij tot de moder­ni­se­ring van de bur­ger­lijke stand. Arron­dis­se­ment nr. 3 van de gemeente Oua­ga­dou­gou orga­ni­seert col­lec­tieve brui­lof­ten om de rechts­po­si­tie en sociale bes­cher­ming van vrou­wen en kin­de­ren te ver­be­te­ren. Doel is het onders­teu­nen van de maat­schap­pe­lijke voo­ruit­gang en eman­ci­pa­tie van de vrouw. Bij deze col­lec­tieve brui­lof­ten wor­den ver­schei­dene kop­pels bij elkaar gebracht om in een geza­men­lijke cere­mo­nie te trou­wen. Hier­door kun­nen de kos­ten voor het huwe­lijk gedrukt wor­den en door ver­schei­dene fami­lies (zowel fami­lies in pre­caire situa­ties als min of meer wel­ges­telde fami­lies) te vere­ni­gen, wordt huwen toe­gan­ke­lij­ker. Zo is het tevens moge­lijk bepaalde situa­ties juri­disch te regu­la­ri­se­ren, d.w.z. vrou­wen kri­j­gen de kans om over offi­ciële docu­men­ten van de bur­ger­lijke stand te beschikken.

 

Daar­naast wordt er momen­teel een wach­truimte voor de bur­ger­lijke stand gebouwd. Dit met het oog op het ver­gro­ten van de toe­gan­ke­lij­kheid van de bur­ger­lijke stand voor vrou­wen, en in het bij­zon­der vrou­wen met beperkte mobi­li­teit, bij het regis­tre­ren van pas­ge­bo­re­nen. In alle gemeen­ten van Bur­ki­na Faso is er ook een coör­di­na­tie van vrou­we­nor­ga­ni­sa­ties. Deze coör­di­na­tie wordt in elke bij­zon­dere dele­ga­tie ver­te­gen­woor­digd en houdt reke­ning met per­so­nen in kwets­bare situa­ties, voor het meren­deel vrouwen.

 

In het arron­dis­se­ment is er eve­neens een opvang­cen­trum dat door een vrou­we­nor­ga­ni­sa­tie beheerd wordt. Er wor­den wonin­gen voor ontheem­den gebouwd, voor­na­me­lijk vrou­wen die de conflict­ge­bie­den van het land ontv­lucht zijn. Ze wor­den bege­leid en kri­j­gen de kans om acti­vi­tei­ten zoals naai­werk, tui­nie­ren, enz. aan te leren zodat ze zich­zelf kun­nen voeden.

 

Vrou­wen cen­traal stel­len bij initiatieven

 

De drie Brus­selse gemeen­ten heb­ben dan ook gewerkt aan pro­jec­ten om de posi­tie van vrou­wen te vers­ter­ken en hen op ver­schil­lende manie­ren te onders­teu­nen. De inter­na­tio­nale soli­da­ri­teits­pro­jec­ten in Sene­gal, Marok­ko en Bur­ki­na Faso heb­ben gehol­pen om de posi­tie van vrou­wen bin­nen hun gemeen­schap min­der kwets­baar te maken door moge­lij­khe­den voor pro­fes­sio­nele en per­soon­lijke ont­wik­ke­ling te bie­den. Boven­dien bli­j­ven de gemeen­ten Mbour, Ber­kane en Oua­ga­dou­gou rond gen­derk­wes­ties wer­ken en zet­ten ze andere pro­jec­ten op om vrou­wen zowel op eco­no­misch als op sociaal vlak bij te staan.

 

In Bur­ki­na Faso werd de vere­ni­ging ‘Centre d’i­ni­tia­tives et d’ap­pui au déve­lop­pe­ment’ (cen­trum voor ini­tia­tie­ven en ont­wik­ke­ling­son­ders­teu­ning) opge­richt om vrou­wen in kwets­bare situa­ties te onders­teu­nen bij hun ont­plooiing. Het cen­trum biedt inkom­sten­ge­ne­re­rende acti­vi­tei­ten aan, zoals het maken van zeep­bal­len en het ver­wer­ken van maïs tot graan­pro­duc­ten. Daar­naast biedt de vere­ni­ging ook oplei­din­gen aan, met name op het vlak van land­bouw, om de finan­ciële situa­tie van vrou­wen te vers­ter­ken en ervoor te zor­gen dat ze meer over hou­den aan hun activiteiten.

 

Wereld­wi­jd zijn er nog heel wat lan­den waar vrou­wen niet naar hun volle waarde wor­den ges­chat en waar onge­lij­khe­den nog steeds zeer aan­we­zig zijn. Daa­rom wer­ken de Brus­selse gemeen­ten samen met hun part­ners vast­be­ra­den ver­der aan het zicht­baar­der maken van de rol van vrou­wen in de gemeen­schap en het vers­ter­ken van hun posi­tie. Er wor­den ook nieuwe pistes onder­zocht om na te gaan welke moge­lij­khe­den er zijn om de men­sen betrok­ken bij de Bel­gische samen­wer­king in de toe­kom­st bij elkaar te bren­gen om van ieders exper­tise te leren. Doel is om de beste prak­tij­ken met elkaar te delen.